Tuzla Belediyesi, 1923 yılında Türk-Yunan Mübadelesi ile zorunlu göçe tabi tutulan ve evlerini, köylerini, tüm yaşanmışlıklarını terk eden iki ülkenin vatandaşlarının 90 yıllık hasretine son verdi.

Yunanistan’a düzenlenen Mübadele Anma Gezisi, AB Bakan Yardımcısı, mübadil milletvekilleri, ikinci ve üçüncü nesil 750 mübadil, sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri ve medya mensuplarının katılımıyla gerçekleştirildi.
1923 yılında Türkiye-Yunanistan arasındaki nüfus değişimi kararı ile ikinci bir göç yaşayarak Türkiye’ye muhacir olarak gelen ve Tuzla’da yeni bir hayata başlayan mübadillerin çocukları ve torunları Selanik, Kavala, Drama ve Kılkış’ta 90 yıl öncesinin izlerini aradı. Mübadil torunları atalarının 500 yıl yaşadığı sokaklarda, mahallelerde dolaşırken duygusal anlar yaşadı. Türkiye’den Yunanistan’a göç eden mübadil ailelerle karşılaşma anları ise izleyenlerin gözlerini yaşarttı.
Tuzla Belediye Başkanı Dr. Şadi Yazıcı’nın geliştirdiği proje ile gerçekleştirilen Mübadele Anma Gezisi 90. yılında dikkatleri Türk-Yunan mübadelesine çekti. Türk ve Yunan halkları arasındaki dostluğu, sevgiyi, dayanışmayı geliştirmek ve toplumsal barışa katkıda bulunmak amacıyla gerçekleştirilen organizasyona mübadil neslinden gelen 750 kişi katıldı. Türkiye ile Yunanistan arasındaki nüfus değişiminin 90. yılında atalarının geldiği gibi gemiyle ilk kez ata topraklarına giden mübadil çocukları yılların hasretini bir nebze de olsa dindirmeye çalıştı.
İstanbul’da Coşkulu Uğurlama
Avrupa Birliği Bakan Yardımcısı Alaattin Büyükkaya, AK Parti İstanbul Milletvekilleri Hüseyin Bürge, Gülay Dalyan, Tuzla Belediye Başkanı Dr. Şadi Yazıcı, 2. ve 3. nesil mübadil çocuklarının ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri ile birlikte medya mensuplarının katıldıkları gezi için Karaköy’de bir uğurlama töreni gerçekleştirildi.

Törene Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu da katıldı.
Törende konuşan Mehmet Müezzinoğlu; “90 yıl önce, çok zor koşullarla, yüzbinlerle ifade edilen insanımız mübadil olarak geldiler. Anavatanına gelmenin de güvenini hissettiler. Dünyanın neresinde olursa olsun, bu güveni veren Türk milletine teşekkür etmek istiyorum” dedi.
Tuzla Belediye Başkanı Dr. Şadi Yazıcı da “Yolculuk boyunca akademisyenler, bilim adamları ile beraber, mübadelenin sosyal, ekonomik ve kültürel bütün yönleri ele alınacak. Hem belgesel haline getirilecek, hem de tarihte bir farkındalık oluşturmanın altını çizmiş olacağız” dedi.
Yaklaşık 800 kişi 4 gün sürecek Yunanistan gezisi için gemiyle Karaköy Limanı’ndan hareket etti.
Selanik’e Atatürk’ün Türküleri ile Girildi
Mübadiller 27 Ekim 2013 Pazar sabahı Selanik’e ulaştılar. Gemi limana yanaşırken yolcular Atatürk’ün sevdiği türküleri seslendirdi. Tuzla Belediye Başkanı Dr. Şadi Yazıcı ve beraberindeki mübadiller ilk olarak Atatürk Evi’ni ziyaret ettiler. Mübadele döneminde 10 yaşında olan Lütfü Karadağ da Atatürk Evi’ni ziyaret edenler arasındaydı. Türk heyetini Atatürk Evi’nde Yunanistan Türkiye Cumhuriyeti Selanik Başkonsolosu Tuğrul Biltekin karşıladı. Atatürk Evi’ni birlikte gezen heyet, evin bahçesinde bulunan ve Ali Rıza Efendi’nin diktiği rivayet edilen nar ağacının altına, Türkiye’nin yedi bölgesinden özel olarak getirilen toprakla fidan dikti.
Mübadil torunlarının bir kısmı dedelerinin ayrıldığı Kılkış’ın Sevindik köyüne gitti. Köyde duygusal anlar yaşayan mübadiller dedelerinin mezarına serpmek için toprak aldı. Selanik’te Yunan mübadil dernekleri ile Rotana Camii, Kamara, Yeni Camii, Beyaz Kule, Hürriyet Meydanı, Alaca İmaret, Eski Türk Mahallesi ziyaret edilirken, mübadiller Selanik surlarından şehrin panoramasını izleme imkânı buldu. Selanik turunun ardından akşam saatlerinde mübadiller gemi ile Kavala’ya hareket etti. Gemi limandan hareket ederken çoğu mübadil torunu, dedelerinin anılarına konu olan Selanik’i izlerken gözyaşlarına hâkim olamadı.
Drama’da Kemençe ile Karşılama
28 Ekim sabahı Kavala Limanı’na ulaşan mübadil yakınlarını, Kavala Belediye Başkanı Konstantinos Simitsis ve beraberindeki protokol üyeleri ile Drama Valisi Ioannis Xanthopoulos karşıladı. Karşılamada Yunan folklor ekibi oyunlarını sergiledi. Türk heyetini ve mübadilleri limanda karşılayan Kavala Belediye Başkanı Konstantinos Simitsis, “Böyle karşılıklı olarak yapılan gidiş-gelişler birbirimizi daha iyi tanımamıza vesile oluyor. Sizlerin bugün Kavala’da kendinizi evinizdeymişsiniz gibi hissetmenizi, serbestçe dolaşmanızı ve rahat olmanızı istiyorum” diye konuştu. Drama Valisi Ioannis Xanthopoulos ise Türkiye ile Yunanistan arasında yeni bir süreç başladığını belirterek, “Drama’nın yüzde 70’i mübadil. Bizler Giresun’dan gelmeyiz. Yani Giresunluyuz. Dedelerimiz, babalarımız, anne ve ninelerimiz çok acılar yaşadı. Onların anısına, onlara saygımız gereği dostluğumuzu pekiştirmeliyiz” dedi. Başkan Simitsis, Tuzla Belediye Başkanı Dr. Şadi Yazıcı’ya meşhur Kavala kurabiyesi hediye ederken, Başkan Yazıcı da Simitsis’e Türk lokumu hediye etti.
Kavala’da ayrıca Osmanlı döneminden kalan tarihi yapılar da ziyaret edildi. Osmanlı İmparatorluğu’nda Mısır Valisi olan Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın evi,  imarethanesi,Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırılan ve İstanbul Bozdoğan kemerinin ikizi olan Kemer, tütün depoları, Osmanlı Kalesi, medresesi ve Halil Paşa Camii ziyaret edilen yapılar arasındaydı. Bazı mübadiller ise Drama’ya giderek dedelerinin yaşadığı evleri, sokakları aradı. Osmanlı İmparatorluğu döneminde de Rumeli’nin en büyük merkezleri arasında yer alan Drama’da ünlü Drama köprüsü de ziyaret edildi.
“Ülkelerimiz Arasında Sağlam Barış Köprüleri Kuracağız”
Akşam saatlerinde Yunanistan’dan ayrılan mübadiller, tıpkı ataları gibi deniz yolu ile İstanbul’a doğru hareket etti. Gemide düzenlenen kapanış töreninde konuşma yapan Tuzla Belediye Başkanı Dr. Şadi Yazıcı mübadelenin toplumda bilinmediği gerçeğinden hareketle konuya dikkat çektiklerini belirterek “Geçmişini bilmeyen milletler geleceğine de yön veremezler. Biz geçmiş bilincimizle ülkelerimiz arasında sağlam barış köprüleri kuracağız.” dedi.  Başkan Yazıcı, gezinin gerçekleşmesinde büyük katkıları olan Tuzla Rumeliler Derneği’ne, tüm katılımcılara ve emeği geçenlere teşekkür etti. Rumeli türkülerinin söylendiği gecenin sonunda katkıda bulunan kişi ve kurumlara armağanlar takdim edildi.

“Biz Bu Topraklarda Hiç Ölmedik Mi? Hiç Doğmadık Mı?”
AB Bakan Yardımcısı Alaattin Büyükkaya ise “Biz bu topraklarda hiç mi ölmedik hiç mi doğmadık? Bizim mezarlıklarımız, bizim izlerimiz nerede?” diyerek atalarının yüzyıllarca süren yaşamlarından izler bulamamanın hüznünü paylaştı. Ak Parti İstanbul Milletvekili Gülay Dalyan ise kendisinin de bir Arnavut kızı olduğunu belirttiği konuşmasında mübadillerin 1923- 1924 yıllarında zor şartlarda, dramlarla dolu bir yolculukla Türkiye’ye geldiklerini ancak bugün büyük ve gelişmiş Türkiye’den, modern teknolojilerle donatılmış bir gemi ile Yunanistan’a gelmenin büyük gururunu yaşadıklarını söyledi.  Kapanış töreninin sonunda 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı dolayısıyla pasta kesilerek Cumhuriyet’in 90.yılı marşlarla, türkülerle, bayraklarla coşkulu bir şekilde kutlandı.